Glasanje u škotskom parlamentu o referendumu za nezavisnost od Ujedinjenog kraljevstva predstavlja odjek brojnih zapleta u istoriji odnosa Škotske i Engleske, od ratova preko konačnog ujedinjavanja dve krune 1707. godine do referenduma u 21. veku.

Rimljani su već početkom drugog veka, oko 120. godine, izgradili Hadrijanov zid kako bi se zaštitili od plemena sa severa i obeležili severnu granicu sadašnje Engleske.

Nekih sedam vekova kasnije, zahvaljujući proboju Vikinga, Kenet MekAlpin, poznat kao Kenet I, koji se smatra začetnikom škotske monarhije, uspeo je da okupi plemena Pikta i Škota.

Tokom Srednjeg veka nizali su se ratovi škotskog i engleskog kraljevstva. Kralj Engleske Edvard I se, kada je pozvan da donese odluku o nasledstvu u škotskoj dinastiji, proglasio vladarom i osvojio škotsku 1296. godine. Dve godine kasnije, engleska vojska je potčinila "čuvara škotskog kraljevstva", viteza Vilijema Valasa, ali je naknadno 1314. doživela poraz u gradu Banokbernu od kralja Škota, Roberta Brusa.

Mir je ozvaničen 1328. godine ugovorom iz Edinburga-Northemptona. Škotsko kraljevstvo tada je dobilo nezavisnost, ali time nisu u potpunosti okončana neprijateljstva.

Prvo ujedinjenje početkom XVII veka

Džejms IV od Škotske i Henri VII od Engleske pokušali su 1502. godine da okončaju povremene borbe između dve države ugovorom o trajnom miru. Kako bi zapečatili ovaj pakt, Henri VII je Džejmsu svoju ćerku Margaritu Tjudor ponudio za ženu.

Dva kraljevstva će se ujediniti 1603. godine, kada je na engleski tron došao Džejms VI od Škotske, najbliži naslednik Elizabete I.

Engleska i Škotska će ostati dve zasebne političke teritorije do januara 1707. godine, kada je nakon dugih pregovora potpisan Ugovor o ujedinjenju kojim je nastalo Kraljevstvo Velike Britanije, sa jednim kraljem i parlamentom.

Taj akt je prava osnova Velike Britanije u čiji sastav još ulaze i Severna Irska i Vels.

Od osnivanja SNP do drugog referenduma

Škotski nacionalisti su 1934. godine, nezadovoljni zbog male uloge naspram vlasti u Londonu, osnovali stranku koja se zalaže za nezavisnost Škotske, nacionalnu partiju SNP.

SNP je bio marginalna stranka sve do 2. novembra 1967. godine, kada je pobedio na parcijalnim izborima u Hamiltonu, u Južnom Lankaširu, usled čega je pitanje škotske nezavisnosti izbilo na scenu u politici na nivou cele teritorije.

Nakon referenduma o transferu nadležnosti, Škotska je 1998. godine dobila status poluautonomnog regiona, a naredne godine dobija i Parlament.

Regionalni parlament u Edimburgu ima široku lepezu nadležnosti, pre svega u oblastima obrazovanja, zdravstva, životne sredine i pravosuđa. U Londonu se odlčuje o spoljnoj politici i odbrani.

Na vlast u Škotskoj je 16. maja 2007. godine, prvi put nakon vraćanja dela ovlašćenja, došao premijer iz redova SNP-a Aleks Samond, koji je ponovo pokrenuo pitanje referenduma o nezavisnosti.

Dogovor o uslovima referenduma postigle su i potpisaei u oktobru 2012. godine vlasti Britanije i Škotske.

Na referendum 18. septembra 2014. godine izašlo je više od 4 miliona Škotlanđana, a većinom od 55% su odlučili da ostanu u ujedinjenoj državi.

Rasprava o nezavisnosti ponovo je pokrenuta nakon što je Velika Britanija na referenumu 23. juna 2016. godine rešila da istupi iz Unije. U Škotskoj se 62% građana izjasnilo protiv istupanja.

Sličan problem London ima i u Severnoj Irskoj, koja je takođe većinski glasala protiv istupanja i u kojoj se strepi od ponovnog uspostavljanja granice sa Irskom.

Izvor: AFP

Foto: Wikimedia

Povezani sadržaj