Hrvatska nije dovoljno iskoristila prednosti članstva u EU da ubrza reforme i ubrza privredni rast, ali je uspela da bude aktivna u zastupanju tema koje su joj značajne, poput očuvanja kohezionih fondova i politike proširenja, navodi se u analizi o prvoj godini članstva. U analizi Transevropskog udruženja za studije politike (TEPSA), koje okuplja više instituta evropskih zemalja, ističe se da jedna godina nije dovoljna da se u potpunosti sagleda uticaj članstva u EU jer je reč o dugoročnom procesu. Navodi se i da će iskustvo Hrvatske biti značajno za zemlje Zapadnog Balkana, koje se pripremaju za članstvo i žele da vide pozitivan uticaj EU na život građana.

"Čini se da je Hrvatska uspela da se bolje postavi u političkom i institucionalnom okruženju EU nego što bi se moglo očekivati na osnovu ekonomskih pokazatelja", navodi se .

Analitičarka Višnja Samardžija sa zagrebačkog Instituta za međunarodne odnose (IRMO) u analizi je navela da je Hrvatska pokušala da se postavi kao mala zemlja koja u nekim politikama može da ima veći uticaj.

"To je posebno slučaj sa politikom Hrvatske prema Zapadnom Balkanu, za šta je u Briselu prepoznata kao značajan faktor stabilizacije u regionu. To je jedan od ključnih prioriteta spoljne politike zemlje", navodi se u analizi.

Dodaje se da je Hrvatska nastavila proaktivnu politik u regionu, da se postavila kao most između EU i Zapadnog Balkana, da promoviše regionalnu saradnju i posebno proširenje, kao i da je imala i konkretne inicijative za razvoj aktivnih načina da se ubrzaju evropske integracije Bosne i Hercegovine, koja je na začelju u regionu.

Navodi se da je Hrvatska pokušala i da se pozicionira kao tačka povezivanja na energetskoj mapi EU, da podržava regionalne energetske projekte poput otvaranja južnog gasnog koridora za povećanje energetske sigurnosti. Nakon poplava je krenula u razvoj mehanizama za prevenciju kriza i koordinaciju prirodnih nepogoda u regionu.

Pobornik EU fondova

Hrvatska je u prvoj godini članstva takođe ušla u koalicije osnovane za promociju određenih tema u EU. Primer je aktiviranje Hrvatske u okviru Prijatelja kohezione politike. Reč je o grupi koja je tokom pregovora o višegodišnjem finansijskom okviru EU za period 2014-2020. zastupala zadržavanje kohezionih fondova, koje dobijaju manje razvijeni regioni.

Prijatelje kohezione politike čine i Bugarska, Kipar, Češka, Estonija, Grčka, Mađarska, Letonija, Litvanija, Malta, Poljska, Portugalia, Rumunija, Slovačka, Slovenija i Španija. Sa druge strane su "prijatelji bolje potrošnje", grupa koju čine zemlje koje više daju budžetu EU nego što iz njega dobijaju - Austrija, Nemačka, Finska, Francuska, Italija, Holandija i Švedska.

Ova zemlja je takođe bila uključena i u zastupanje potrebe da se omogući produženo iskorišćavanje pristupnih fondova. U analizi se, međutim, ističe da bi Hrvatska trebalo da se fokusira na povećanje kapaciteta za iskorišćavanje strukturnih fondova budući da je tokom prve godine članstva povukla manje nego što se očekivalo.

Ističe se i da Zagreb nije bio dovoljno posvećen ekonomskim reformama, kao i da nije uspeo da poboljša ekonomsku situaciju i privuče veći iznos direktnih stranih investicija. Direktne strane investicije u 2013. godini su bile niže nego godinu pretoga, a u prvim mesecima 2014. godine nastavljen je sličan trend.

Sa druge strane, kako se navodi, preduzetnici vide neke pozitivne promene, sa laganim povećanjem trgovine na tržištu EU. U prvih pet meseci 2014. godine izvoz je povećan za 16%, zahvaljujući ugolavno povećanoj trgovini sa članicama EU.

Hrvatska se malo nakon pridruživanja EU našla u proceduri za prekomerni deficit, jer se po Evropskoj ekonomskoj prognozi iz 2013. može očekivati da će 2014. godine državni deficit dostići 6,5% bruto domaćeg proizvoda a javni dug premašiti 60% BDP. Iako se, kako se navodi u analizi, na tu proceduru u Hrvatskoj gleda kao na dobar disciplinski instrument za stabilizovanje javnih finansija, neće biti lako da se istovremeno sprovode te mere i da se stvaraju uslovi za rast i zapošljavanje.

U analizi se ističe da je Hrvatska pristupila EU u trenutku krize u evrozoni i da to nije bilo povoljno vreme za nove članove, a da je i Hrvatska već bila u recesiji, tako da se nije mogao očekivati isti efekat sinergije za podsticaj privrede kao što je bio slučaj sa proširenjem 2004. godine. Navodi se da je Hrvatska sa bruto domaćim proizvodom po stanovniku od 61% evropskog proseka ispod većine zemalje EU, izuzev Bugarske i Rumunije, ali da su zemlje Zapadnog Balkana u lošijem položaju.

Građani ravnodušni

Kada je reč o raspoloženju građana, nije bilo istraživanja ali je opšti utisak da nema dovoljno entuzijazma u pogledu uticaja članstva na život, navodi se u analizi.

Istraživanje za Evropsku komisiju Eurobarometar iz oktobra 2013. pokazalo je da se samo 58% građana Hrvatske oseća kao evropski građani, što je blizu evropskog proseka od 59%, kao i da je 42% svesno svojih prava kao građana EU, što je blizu evropskog proseka.

Međutim, u Hrvatskoj je viši procenat onih koji žele da znaju više o svojim pravima (64%), dok je evropski prosek 59%, što pokazuje da dijalog o pitanjima EU u Hrvatskoj mora da se intenzivira.

Očekivano je bilo i da će interesovanje za izbore za Evropski parlament biti malo, a izašlo je 25,24% birača. Međutim, i to je predstavljalo blago poboljšanje u odnosu na izbore za Evropski parlament koji su održani u Hrvatskoj u aprilu 2013. godine pred ulazak u EU, kada je glasalo 20,8% birača.

Ističe se i da Hrvatska kao predvodnica u članstvu u EU u regionu treba da pokaže korist koju su osetili građani, kao i da su evropske integracije trajan projekat, koji prave rezultate donosi na duži rok.

U analizi je iznet zaključak i da uspeh članstva u EU zavisi u velikoj meri od političkih pioriteta vlade, pofesionalnog nioa državne adminsitracije i pripremljenosti javnog mnjenja.

"Drugim rečima, za punu integraciju potrebno je jasno utvrđivanje nacionalnih interesa u svetskom okruženju kje se brzo menja, durogočna strategija i visok n ivo fleksibilnosti i poverenja kako bi se prevazišao jaz između zemlje male ili srednje veličine i njenih velikih partnera.

Priredila: S.V.

Foto: Shutterstock

Povezani sadržaj

• 

  Vesti

  : Proširenje EU je korisno, potrebna pomoć za BiH
  
• 

  Vesti

  : Prva godišnjica članstva Hrvatske u EU
  
• 

  Vesti

  : Hrvatska će aplicirati za Šengen sredinom 2015.
  
• 

  Vesti

  : Sanader osuđen na devet godina zatvora i vraćanje novca