Projekat podržali
Sponzori mreže
|
 Sve stariji u penziju u celom regionu
|
|
|
|
|
|
|
Objavljeno : 29.07.2014. |
 |
 |
 |
|
|
| |
 Izmene i dopune Zakona o radu i Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (PIO) stupile su na snagu 29. jula. Time se Srbija pridružila trendovima u regionu da se starosna granica za penziju polako podiže i da se žene izjednačavaju sa muškarcima. U Srbiji će se od januara 2015. na svakih šest meseci povećavati starosna granica za odlazak žena u penziju, da bi 2032. ona bila 65. godina, odnosno da bi se izjednačila sa uslovima za muškarce. Prema važećim zakonima u regionu najmlađi u penziju mogu Slovenci.
U Hrvatskoj prema Zakonu o penzionom osiguranju koji je na snazi od početka ove godine, pravo na starosnu penziju do kraja 2030. imaju svi osiguranici s navršenih 65 godina života i 15 godina staža.
Posle 1. januara 2031. starosna granica se pomera svake godine za po tri meseca, tako da će od 2038. pravo na starosnu penziju ostvarivati osiguranik s navršenih 67 godina i 15 godina staža.
Za žene je, međutim, uvedeno prelazno razdoblje do 2030. godine kada će se izjednačiti s muškarcima. Dob za penzionisanje godišnje se povećava za tri meseca, pa tako u 2014. godini žene mogu u starosnu penziju sa 61 godinom i najmanje 15 godina staža.
Pravo na prevremenu penziju od početka 2014. do kraja 2030. ima osiguranik kada navrši 60 godina života i 35 godina staža.
Od 1. januara 2031. starosna granica se pomera za 3 meseca tako da će se od 1. januara 2038. pravo na prevremenu penziju ostvarivati s navršene 62 godine života i 35 godina staža.
Žene će se i u ovim uslovima postupno izjednačiti s muškarcima i to u prelaznom razdoblju do 2030. Tako u 2014. u prevremenu penziju žene mogu sa 56 godina uz 31 godinu staža, s tim da se godine života i penzioni staž povećavaju godišnje po 3 meseca do kraja 2029.
Background Uvođenje dodatne fleksibilnosti u radno zakonodavstvo takođe je trend u regionu.
Prema oceni Vlade Srbije, izmene Zakona o radu trebalo da omoguće lakše zapošljavanje i da se Srbija približi evropskom zakonodavstvu, kao i da dovedu do ukrupnjavanja sindikata. Promene u zakonu pozitivno su ocenili poslodavci, strani investitori i EU, dok su se sindikati napustili socijalni dijalog i organizovali proteste tvrdeći da se izmenama umanjuju prava radnika.
Novine u Zakonu o radu su da pravo na naknadu po osnovu minulog rada od 0,4% po godini rada važi isključivo kod aktuelnog poslodavca, a ne za sve godine staža, kao i da će naknada zbog otkaza dobijenog kao tehnološki višak iznositi minimum zbir trećine zarade zaposlenog za svaku navršenu godinu rada kod aktuelnog poslodavca. Smanjene su i otpremnine za odlazak u penziju i iznosiće dve, a ne tri prosečne plate zaposlenog.
Zakonom je predviđeno da zaposleni ima pravo na naknadu za noćni rad od 26%, ali ne i za smenski rad. Smanjuje se i broj dana plaćenog odsustva sa sedam na pet (venčanje, porođaj supruge, teške bolesti članova porodice ili njihova smrt). Za dobrovoljno davanje krvi slede dva slobodna dana.
Nova rešenja predviđaju i gubljenje prava na naknadu za neiskorišćen godišnji odmor, izuzev ako zaposleni dobije otkaz.
Tokom godišnjeg odmora zaposleni ima pravo na osnovnu zaradu uvećanu za minuli rad tokom tog meseca, a ne kao do sada na prosek svoje zarade iz prethodna tri meseca. Tokom prinudnog odmora zaposleni ima pravo na 60% osnovne zarade uvećane za minuli rad, a ne kao do sada na prosek svoje zarade iz prethodna tri meseca.
Novine su i da radni odnos na određeno vreme može da traje dve, umesto kao do sada godinu dana, a može da se produži i do tri godine.
Izmenama zakona, zaposleni dobija pravo na korišćenje godišnjeg odmora dobija već nakon mesec dana neprekidnog rada, a ne, kao do sada, posle šest meseci.
Prvi put se zakonom definiše i rad sa nepotpunim radnim vremenom i rad na daljinu, i to tako da ti zaposleni moraju da imaju iste uslove rada kao i zaposleni sa punim radnim vremenom.
Hrvatski zakon predviđa i penale za prevremeno penzionisanje, kojima se stimuliše odlazak u penziju s dužim stažem i u starijoj životnoj dobi.
U BiH propisi neujednačeni
U BiH entiteti imaju posebne zakone o PIO.
U Republici Srpskoj po novom Zakonu koji je na snazi od 1. januara 2012, pravo na starosnu penziju ima osiguranik kada navrši 65 godina života i ima najmanje 15 godina staža osiguranja.
Muškarac koji nema navršenih 65 godina života ima pravo na starosnu penziju kada navrši 60 godina i 40 godina penzijskog staža.
Žena koja nema navršenih 65 godina ima pravo na starosnu penziju kada navrši 58 godina i 35 godina staža osiguranja.
Zakonom je precizirano da se starosna granica se može sniziti ispod 55 godina.
Prevremeno penzionisanje podrazumeva invalidsku penziju.
Federacija BiH nije reformisala Zakon o penzijsko-invalidskom osiguranju. Pravo na starosnu penziju u Federaciji BiH stiče osiguranik kada navrši 65 godina i ima najmanje 20 godina penzijskog staža.
Osiguranik stiče pravo na penziju kada navrši 40 godina staža, bez obzira na godine života.
Pravo na prevremenu starosnu penziju stiče muški osiguranik kada navrši 60 godina života i 35 godina stažza, odnosno žena sa 55 godina života i 30 godina staža.
Sve stariji u penziju i u CG i Sloveniji
U Crnoj Gori osiguranik stiče pravo na starosnu penziju kad navrši 67 godina i najmanje 15 godina penzijskog staža ili kad navrši 40 godina staža.
Izuzetno pravo na starosnu penziju osiguranik stiče kad navrši 15 godina penzijskog staža i u 2014. godini 65 godina i dva meseca (muškarac), odnosno 60 godina i tri meseca života (žena).
Uslov za prevremenu starosnu penziju je 62 godine i najmanje 15 godina penzijskog staža.
Ženama se kao dodatni staž upisuje i po šest meseci za svako dete.
Slovenija takođe svake godine pomera rokove za odlazak u penziju.
Pravo na odlazak u penziju sada ima osiguranik ako ima najmanje 58 godina i 4 meseca i 40 godina penzionog staža bez dokupa, za muškarce, odnosno 58 godina starosti i 38 godina i 4 meseca penzionog staža bez dokupa za žene.
Svake naredne godine starosna granica pomera se za četiri meseca, ali će 60 godina i 40 godina penzionog staža bez dokupa biti uslov za penzionere tek u 2018. za muškarce i 2019. za žene.
U penzioni staž ženama se računaju i deca - jedno šest meseci, dvoje 16 meseci a petoro ili više - 48 meseci.
Muškarcima se u staž računa obavezno služenje vojnog roka.
Izvor: dopisnici agencije Beta
Foto: Beta
Povezani sadržaj
|
|
|
EurActiv Srbija
